KARBON KREDİSİ NEDİR?

Karbon Kredisi kavramı tüm dünyada Kyato protokolünün imzaya açılması ile gündeme gelmiştir. Protokol, taraf olan 40 gelişmiş ülkenin sera gazı salınımları için ulusal kotalar belirlemiştir. Böylelikle kotalarını aşmak istemeyen gelişmiş ülkeler ve çevresel duyarlılıklarını göstermek isteyen kuruluşlar ile Türkiye gibi protokolü imzalamamış olan gönüllü ülkeler arasında karbon kredisi alışverişi başlamıştır.

Kyoto Protokolü Nedir ve Nasıl gelişmiştir?

• 2008 – 2012 yılları için geçerli,
• Sera Gazı (CO2,CH4,N2O,HFC,PFC,SF6)Emisyonlarını 1990 seviyesinin %5 altına indirerek küresel ısınmayı durdurmak.
• Ek-1 ve Ek-2 ülkeleri arasında uygulanan Esneklik Mekanizmaları geliştirerek karbon ticaretini başlattı.

• BM Çevre Örgütü ve Dünya Meteoroloji Örgütü iklim değişikliği konusunun araştırılması için IPCC (International Panel on Climate Change) kurdu.
• 1992 de Newyork’da UNFCCC (United Nations Frame Convention on Climate Change) imzaya açıldı. 1994 de yürürlüğe girdi.
• 1997 de Kyoto’da iklim değişikliği konusunda yapılması gerekenleri içeren protokol (Kyoto Protokolü) imzaya açıldı.
• 2001 de Marrakesh’de gerçeklesen COP toplantısında Protokolün nasıl uygulanacağı ile ilgili kurallar detaylandırıldı.
• 2005 de Rusya’nın da katılımı ile Protokol geçerli hale geldi.

Karbon Denkleştirme (OFFSET) Kavramı

İklim değişimi ile karşılaşılan krizin çözümünde önemli bir halkada karbon denkleştirme pazarıdır.
Başka bir yerdeki bir ton CO2 salınımını önlemek veya absorbe etmek için başkasına para ödemeye karbon denkleştirme denmektedir. Bu yolla teorik olarak kendi emisyonlarının telafi edilmesi mümkün olmaktadır.
Karbon piyasasının toplam büyüklüğü 2006 yılında yaklaşık 20 Milyar Euro ve bunun yaklaşık 62,6 Milyon Euro’luk kısmını Gönüllü Piyasalar oluşturmaktadır.

Niçin ‘VER’ Sertifikaları Alıyoruz ?

Türkiye 1994 yılında yürürlüğe giren Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’ne (UNFCCC) taraf olmakla birlikte bu sözleşmenin eki niteliğinde olan Kyoto Protokolü’nü imzalamamıştır.
Ülkemizde yaratılan karbon kredileri ancak gönüllü piyasalarda işlem görebilmektedir. Son yıllarda karbon salınımını dengelemek isteyen kurum ve kuruluşların, Türkiye gibi Kyoto Protokolü’ne dahil olmayan ülkelerde yaratılan karbon kredilerine olan ilgileri belirgin olarak artış göstermiştir.
‘VER’-Voluntary Emission Reduction Certificates –Gönüllü Emisyon Azaltımı: Kyoto Protokolü’ne üye olmayan ülkeler için Türkiye ve ABD gibi ülkelerde geçerli olan karbon sertifikalarıdır.

Gönüllü Piyasalarda En Geçerli Standartlar

• Gold Standart(GS)
• Voluntary Carbon Standart(VCS)

Gold Standart Nedir?

• Merkezi İsviçre’de olan 60 NGO’ nun desteklediği, kar amacı olmayan bir kuruluştur.
• Gönüllü piyasalarda, iklim değişikliği ve sürdürülebilir gelişmeyi göz önünde bulundurarak, yüksek kalitede emisyon azaltım projelerinin sağlanması için bir rehber sunmaktadır.
• Projenin sürdürülebilir kalkınmaya(yerel ve küresel çevre, sosyal ve teknolojik gelişim) net katkıları olması gereklidir. Katkıları izleyebilmek için sürdürülebilirlik matrisi kullanılır.
• Proje yapılan ülkede mevzuat gereği isteniyorsa ÇED yapılır.

Gold Standart Çevresel ve Sosyal Gereklilikler?

Çevresel Gereklilikler: Projenin çevresel faydalar sağlaması zorunludur. Telafi edilemeyen büyük olumsuz çevresel etkiler projenin elenmesine sebep olur.

Sosyal Gereklilikler: Proje sosyal ,ekonomik ve teknik gelişmeye faydalı olmalıdır. Projenin planlama aşamasında yerel paydaşların görüşleri alınır.
Validasyon bitmeden önce yerel paydaşlarla iki toplantı yapılır, görüşleri alınır.
GS, projenin faydalarının tanımlanabilmesi için Sürdürülebilir kalkınma indikatörleri(Hava kalitesi, su kalitesi ,biyoçeşitlilik vb.) belirlenmiştir.

Gold Standart’ın temel amacı nedir?

• Proje pazarına kalite kıyasına olanak tanıyacak kriterler getirmek
• Alıcı / yatırımcılar için bir rehber sağlamak
• Bu yöndeki tüm gayretleri ödüllendirmek

Gold Standart Nasıl Çalışır?

• Gold standart genel olarak gönüllü piyasalarda en sıkı kalite kriterleri olan standart olarak kabul edilmektedir.
• Kredili projelerin geliştirilmesi için iyi bir rehberdir
• Yenilenebilir Enerji ve Enerji Verimliliği Projeleri üzerinedir
• Özgün Katkı (Additionality) net olarak tanımlıdır
• Sürdürülebilir Gelişme kanıtlanmalıdır
• 3. Taraf Denetimler ve inceleme gereklidir
• Paydaşlar çok daha iyi katkı sağlayabiliyor

VCS nedir?

• Gelişmiş bir karbon denkleştirme standartıdır ve sadece sera gazı azaltım özniteliklerine odaklanmıştır. Projenin ilave çevresel ve sosyal yararları olması gerekmez.
• İlk standart 2006 yılında TCG, IETA ve WEF tarafından yayınlanmıştır. Kasım 2007’de yönetim kurulunda ki NGO, DOE, endüstriyel şirketler, proje geliştiricileri ve büyük offset alıcılarından oluşan 19 üyenin önceki versiyonlara yaptığı düzeltmelere istinaden yayınlanmıştır. Daha sonra 2007.1 ve Versiyon 3 güncellemeleri yapılmıştır.
• World Business Council for Sustainable Development 2007 de VCS içine fon sağlayıcı olarak dahil olmuştur.
• İsviçre de kar amacı gütmeyen bir kurum olarak çalışmaktadır.

VCS’in temel amacı nedir?

• Temel kalite seviyelerini korurken daha ucuz validasyon ve verifikasyon sağlanması
• CDM de EB tarafından gerçekleştirilen birçok görev dış kaynakla sağlanmaktadır. Organizasyon çok yalın çalışabiliyor.

VCS nasıl çalışır?

• CDM de EB tarafından gerçekleştirilen birçok görev dış kaynakla sağlanmaktadır.
• Organizasyon çok yalın çalışabiliyor ve işin profesyonellerine verilmeside kaliteyi artırmaktadır.
• Dezavantajı karar verme gücü dış kurumlara verilmiş olmaktadır.
• DOE gerekmiyor, denetçi kendisi projeyi onaylayabiliyor. İlgi çelişkileri çok fazladır.

Bu mekanizma ile kayıt edilen emisyon azaltımları VCU(Verified Carbon Units) olarak adlandırılır ve 1 VCU 1 m3 CO2 azaltımına eşdeğerdir.
Proje Büyüklüğü: mikro projeler(<5.000ton CO2/yıl),proje(5.000-1.000.000 ton CO2/yıl),mega proje(>1.000.000 ton CO2/yıl)
VCS ,sadece emisyon azaltımlarına odaklanır, çevresel yada sosyal faydalar beklemez. Gold Standart ile arasındaki en temel farklılıkta budur. Her iki standartta da kanuni yükümlülüklere uymak gerekliliktir.

Türkiye’deki Karbon Salınımı Sertifikaları ile ilgili Sorunlar ve Öneriler

• Hükümetten destek mektubunun gelmemesi : Çalışma başlatılması
• Türkiye’nin emisyon değerinin her danışman firma tarafından farklı hesaplanması: Dernek Kurulması yada Hükümetin çalışma yapması
• DOE’lerin Türkiye’deki sistemleri anlamamaları: Kitapçık Çıkartılması
• Kamuoyunda sektör ile ilgili bilgilendirmenin az olması : Medya organlarında tanıtımların yapılması ve bu sürece STK’ların katılımının sağlanması
• Gönüllü Karbon Piyasasında kamunun izleme, onay ve kayıt sürecinde rol almaması : Türkiye’de Yetkili Kurum (Designated National Authority) ve kayıt sistemine (Registry) benzer bir başlangıç sistemi kurulması
• Firmalarda karbon ayak izi hesaplamalarının gerçekleştirilmesinde destek eksikliği: Bilinçlendirme ve cesaretlendirme çalışmalarının yapılması